BEHARRAREN BEHARREZ

“Krisia gainditu nahi ezkero, ezinbestekoa da kontsumitzea” diote gizartea eskuartean duten zigarroa bezala kontsumitzen dutenak. Eta guk, gure ezjakintasun eta konfiantza osoz, sinetsi. Gustuko ez ditugun ogibideetan egiten dugu lan, behar ez ditugun gauzak erosteko guztion hobe beharraren izenean, baina, ohartzen al gara agindutako ongizate hori ez dela sekula iristen eta lortzen dugun bakarra dugun guztia zapuztea dela?

Zulo sakon honen gailurra publizitatean dago. Hori da ihes-puntua, eta sarritan, bertatik ezin daiteke zuloaren hondoa ikusi. Marketing estrategien ondorioz, publizitate mezuak sinetsarazten dizkigute. Saldu nahi duten produktuaren alde onak erakutsi, goretsi, eta batzuetan asmatu egiten dituzte. Alde txarrak ordea, letra txiki eta arinen atzean ezkutatzen dituzte ausartenak. Beste batzuek, hori ere ez, izan ere, printzipioz, euren produktuek ez baitute akatsik.

Baina, badirudi saltzeko metodo hori zahartuta gelditu dela. Orain, produktua beharrezkoa dela konbentzitzen saiatu beharrean, behar izan bihurtzen dute, batez ere teknologia munduan. Ia egunero berriztatzen dituzte euren makinak. Lehen edonork bere tresna zahartuta geratu zela esateko eskubidea bazuen, gaur ez du. Geratzen zaion bakarra merkaturatutako teknologia berriena erostearen betebeharra da. Bost axola DVDrik berriena baldin baduzu etxean, orain pelikula guztiak Blu-Ray formatuan eginak daude, eta ikusi gura ezkero, dagokion erreproduzitzailea erosi beharko duzu, nahitaez. Hau guztia, teknologia tresna guztiekin. Jada, baduzu hanka bat zuloan sartuta eta hondoa ikusten hasia zara.

Bestalde, krisia kontsumoarekin lotuta dagoela diotenak daude. Estatuaren ustez, egoera latz honen erruduna gizartea da, argi eta garbi. Bizi osoa lanean iraun duten horiek euren bizi-aukeren gainetik egin dute bidea, eta nola edo hala, ordaindu egin behar dute. Horretarako, galdutako dirua berreskuratzeko gehiago kontsumitzearen eskaera egiten du gizarteko piramidean goian dagoenak. Ostera, prezioak igo egiten dira soldatek behera egiten duten heinean. Eta, zein da honen ondorioa? Jendea behar-beharrezkoa dena erostera mugatzen dela, gehienetan. Benetan bizi ahal izan dira euren aukeren gainetik, edo beste batzuen aukera okerrengatik orain dagokiena baino bizi-maila baxuagoa izatera behartuak eta kondenatuak izan dira?

Estatuak dioenaren kontra, kontsumismoak onura baino kalteak dakartzala uste dut nik, herritar xehe bezala. Publizitateak, gobernuak eta makroekonomia osatzen duten enpresa handiek gidatuta, beharrezkotzat jo dituzten produktuak erostera behartuak izan gara, eta haien menpeko bihurtu gaituzte. Azkenean, zulora erori gara,bertan preso geratuz eta bizi osoa inoiz igo ezin izango dugun azalean utziz. Eurek ordea, goian jarraitzen dute, guk utzitako hondarrekin aberastuz.

Beraz, bada garaia iragarki eta iradokizun guztien ordez, norberaren barneko ahotsari entzuteko. Horrek, badaki zehatz-mehatz zer behar dugun eta zer ez. Gainerakoa, iruzurrez beteriko eta burmuina zulatzen diguten zurrumurruak baino ez dira.

DISCIPLINA INMORAL

Artículo de opinión acerca de "medidas disciplinarias a menores ante ataques contra la propiedad pública."

Muchos, y cada vez menos ajenos a uno mismo son los ataques de menores contra la propiedad pública. En épocas pasadas, estas pequeñas y mansas fieras no tenían más remedio que guardar su humilde silencio entre las rejas de una jaula construida a base de miedo a la autoridad, y las consecuencias que podía traer consigo el mínimo intento de atacarla.

Sin embargo, desde que los adolescentes saben que por el mero hecho de ser menores tienen derechos y leyes que los protegen, han decidido rebelarse. Para ello, optan por intentar destrozar edificios públicos, con el fin de desautorizar a la mismísima autoridad, y de paso, desatar su incontrolable ira. Para entonces, la antes mansa fiera ya ha sacado sus garras y hecho añicos la jaula que silenciaba su voz.

Ante esta situación de caos, padres e instituciones lo tienen muy claro: hay que adoptar medidas disciplinarias. A priori puede parecer una buena elección, ya que se supone que la disciplina siempre ha sido eficaz para mantener mansas las fieras.

El problema llega cuando, una vez empezado el juego, y con la ficha en la casilla de salida, nadie quiere tirar el dado para moverla. Padres y educadores se limitan a discutir sobre quién debe impartir disciplina y educación.

Los padres, con todo su amor, optan por proteger a sus niños, mientras las instituciones deciden dejar la ficha en la casilla de salida, a veces, por unos cuantos días.

No obstante, nadie tiene en cuenta que, a lo mejor no es disciplina, es decir, acatar las normas impuestas, lo que necesitan estos jóvenes. Quizás tan sólo necesiten valores éticos y morales, además de una pequeña ayuda para abrir los ojos, y sobre todo, la mente para que se den cuenta de que, como menores, a parte de derechos y protección, también tienen deberes. Así como el derecho de deber mostrar su desacuerdo cuando sea necesario, de una manera viable. Pero, si nadie tira el dado, la ficha seguirá en la casilla de salida y jamás podrá llegar a la meta.

SHELDON COOPER 2.0 "Macho Alfa"

Bueno, este es un trabajo que hice en 4º de la ESO. Es un texto científico. Espero que os guste.

Estos últimos años ha sido descubierto un nuevo tipo de homosapien más evolucionado,  dispuesto a destruir la humanidad utilizando su espectacular ingenio. Al parecer, su coeficiente intelectual es de 187, el cual supera los límites con creces. Teniendo en cuenta la situación, ¿será el sujeto capaz de exterminar la humanidad? ¿Qué podríamos hacer nosotros, los humanos, para evitarlo?

Sheldon Dios Lee Cooper, -ser vivo asexual con trastorno obsesivo-compulsivo de la personalidad y conducta hipocondriaca, maniático, que padece síndrome de Asperguer, lo que le impide socializarse y entender el sarcasmo a pesar de practicarlo- es la identidad de este ser vivo.

Se dio a conocer cuando apenas tenía 15 años, cometiendo un acto de bandalismo que podría haber creado grandes estragos en el planeta. Se trataba de crear un reactor nuclear en su hogar para iluminar su vecindario gratuitamente (dice él), pero el gobierno lo detuvo por posesión de material radiactivo ilegal.

También intentó asesinar a algunos magnícifos artistas, como Stan Lee y Leonard Nimoy, por miedo a que pudieran terminar con él.

Además de haber causado daños materiales, en la trayectoria de su vida llegó a estropear la infancia de millones de niños explicando cómo el juego piedra, papel o tijera no servía para nada, dado que unas pruebas empíricas demostraban que si dos personas que se conocían jugaban había una probabilidad del 75% de que empatasen, debido al limitado número de resultados. Por eso, Sheldon propuso jugar a piedra, papel, tijera, lagarto o Spock. Entre otros muchos niños, mi primo cayó en una grave depresión al enterarse de que nunca jamás podría jugar a este tradicional juego, y que si algún día quisiera echar algo a suertes tendría que ser a base del clásico “pares o nones” o el invento de Sheldon Cooper.

Aprovechando su capacidad de lenguaje, quiere imponer como lengua oficial el “Klingon” –idioma nativo de las razas del mismo nombre, en Star Trek.- Para ello, ha empezado con cambiar el tradicional juego Scrabble, sustituyéndolo por “Boggle” (el mismo juego, pero en lenguaje Klingon).

Aun así, lo más preocupante son sus ansias de acabar con todos los seres humanos cuyo CI es menor de 150, o como él los denomina: los machos beta. Asegura tener poderes suficientes como para llevar a cabo su maléfico plan:

1.- Utilizando su superpoder mental apoyando sus dedos índices sobre las sienes provocando que a todos nos volara el cerebro.

2.- Haciendo uso de su sonrisa conocida como “sonrisa de matar a Batman”. Como su propio nombre indica ni el mísmiso superheroe saldría ileso.

Sólo hay una cosa cosa que pueda acabar con esta curiosa amenaza para la humanidad, y es evitar que se reproduzca. Para ello, deberíamos tener en cuenta sus maneras de hacerlo, según afirman sus conocidos:

1.- La mitosis: Un día Shedon Dios Lee Cooper se atiborrará de comida tailandesa y de ahí saldrá un Sheldon 3.0.

2.- La larva: Sheldon se convertirá en un capullo y saldrán 2 Sheldon 3.0’s con exoesqueleto y alas.

En caso de que esto no de resultado, que no cunda el pánico; existen otras alternativas. Como por ejemplo, encerrarlo en un cuarto oscuro con una gallina, de manera que su cerebro suelte unas hormonas letales debido a su trauma infantil con éllas.

Y como último recurso, sólo nos quedaría llevarle a hacer escalada, y él solo moriria tendido en el aire pronunciando sus últimas palabras: Me siento como una función tangente inversa que se aproxima a una asíntota.

UN CHUTE DE CONSCIENCIA

"Peta", "chute" o "farlopa" son términos que hoy en día están en boca de todos los jóvenes. Estas armas de destrucción masiva que se esconden bajo una máscara que a ojos de muchos expresa diversión o evasión, ya se ha convertido en una cara muy conocida para la juventud. Son tantos los que han sentido simpatía hacia ella, que muchos la toman como compañera de viaje.

Sin embargo, esos padres cautelosos y preocupados, allá por los años ochenta, se dieron cuenta de que detrás de esa cara simpática se escondía una personalidad cruel con instinto asesino, sin ningún tipo de escrúpulo y capaz de destruir todo lo que se le pusiera por delante.

Aunque en un principio, cuando la sociedad todavía tenía depositada toda su confianza en la inocencia de la droga, se creía y casi se daba por hecho que el SIDA tan sólo era una enfermedad de homosexuales, debida a la inexistencia de preservativos en sus relaciones sexuales.

No obstante, cuando la heroína empezó a cargar contra sus primeras víctimas, dejando toda una generación perdida, desapareció la máscara y quedó a la luz la oscura realidad, la verdadera cara de la droga.

Treinta años después, todo lo sucedido no ha hecho más que quedar en el olvido. Para unos jóvenes a los que el humo de la marihuana deja ciegos, resulta impensable que su compañera de viaje y ya amiga pueda traicionarlos. El problema llega cuando la historia de nuestros padres se repite y nos lleva a una cadena interminable de generación perdida y jóvenes inconscientes, entrelazada.

Todos saben que están muriendo poco a poco, que la "maría" no es como ellos dicen la planta de la alegría, y que aunque se diga que las cosas buenas (y el veneno también) se encuentran en frascos pequeños, esos frascos nada tienen que ver con una jeringuilla repleta de heroína. Pero, mientras tengan un buen canuto entre manos, no les importa saber que lo único que se vaya a consumir y convertir en ceniza sean ellos.

ARTE MODERNOAREN INGURUKO IRITZI ARTIKULUA

"Egun, marra berde bat ere artea da" edo "hori edonork egin dezake!" kalean maiz entzuten diren iritziak dira. Asko dira Arte modernoa kritikatzen dutenak, eta beste hainbat honen esentziaren inguruan zalantzak dituztenak. Dioten guztia entzun ondoren, pare bat galdera datorzkit burura: Artetzat jo genitzake obra moderno guzti hauek? eta, aurrekoari erantzun ezkero, nor gara gu artearen muga ezartzeko?

Askorentzat, ulergaitza da Arte modernoa, Courbeten errealismotik oso urruti baitago. Hala ere, kontuan izatekoa da errealismoa, bere osotasunean, ez dela sekula existitu. Denboran atzera egitea besterik ez dugu. Oroimenera datorkit historian zehar izandako arte guztien aurrekari eta maisua, Grezia. Atletak, jainko-jainkosak, filosofoak... denak zeuden idealizatuta, goitik behera, euren handitasuna eta edertasuna erakutsi nahian. Giza-itxura zuten arren, garaiko edertasun kanonaren adierazpen hutsa baino ez ziren. Gaur egun, forma arraroak ikustean astoratu egiten gara, obrak duen benetako esanahia bilatu gabe. Kontua da begiratzearekin konformatu egiten garela eta ez dugula ezer ikusten.

Beste batzuek, Arte modernoa arin ahazten den artea dela diote, eta ez zaie arrazoirik falta. Ezinezkoa liteke izandako obra guztiez gogoratzea, baina, beti gertatu den bezala, badaude arrazoi ezberdinengatik gerora oroimenean geratuko diren artelanak. Nork ez du ba ezagutzen Da Vinciren "Azken afaria" eta izkutuan dituen sekretuak? Ordea, ziur nago "1620ko udaberria" aipatu ezkero, inork ez lukeela jakingo zertaz ari naizen, baina horrek ez du esan nahi azken hau artea ez denik.

Bukatzeko, oihartzun gehien izan duen topikora jo nahiko nuke: "Arte modernoan dena da artea". Bazegoen artea gizakiak balio bat eman arte, artea ez zela zioen idazle bat, eta arrazoia zuen. Lehengo egunean, arteko irakasleak artelantzat jotzen duten komuna dagoela aipatu zigun. Nik, hori defendatuz, munduko zikinkeria guztien garbiketaren metafora polita izan zitekeela pentsatu nuen, gainerakoak barrez lehertzen ziren bitartean. Eurentzat, pentsaezina zen hain gauza sinple eta erabilia artea izatea.

Horregatik guztiagatik diot, norberaren gustuen arabera kritika dezakegula, baina artearen muga ezartzeko lana, obra bakoitzari balioa eta esanahia emanez, barnean duten guztia transmititzen duten artistei utzi beharko geniela.

                                                                                  Zornotzan, 2012ko martxoaren 12an

Alkate jauna:

Gutun honen bitartez, uda honetan udaletxean antolatuko dituen udalekuetan begirale lan egiteko eskaera egin nahi dut. Izan ere, aste honetan Zornotzako kaleetatik zehar datorren uztaileko lehenengo bi asteetan herri-udalekuetarako begirale bila zabiltzatela ikusi dut, eta geroago kurrikulumean ikusiko duzun bezala, monitoretza ikastaroko praktikak egiteko primeran datorkin lana.  Ikusi dudanez, udalekuak astelehenetik ostiralera izango dira, goizeko hamarretatik arratsaldeko seiretara arte. Kontuan izanda ordurako klaseak bukatu egingo ditudala, lan egiteko aukera ona iruditzen zait. Gainera, gaztea izanda lan honek bai garapen pertsonalerako eta bai haurrak zaintzeko eta hezteko ardura hartzearekin batera, dagokidan heldutasun maila lortzea lagunduko dit.

Besterik gabe, gutun honekin batera nire kurrikuluma utziko dizut begirada bat bota diezaiozun.

Begirunez,

Uxue

SOLUTIO

2030eko udaberria. Interitumen, Garos, ziur aski mende osoko gertakaririk garrantzitsuena eta gizakiarentzat ezinbestekoa izango den minbiziaren aurkako sendagaiaren sortzailea, semeak emandako atsekabeak direla eta, depresioak jota, hiltzeko zorian dago, baina hau gertatu bezain laster bere semeak irakurri beharreko gutun bat eman dio erizainari. Gutunak zera dio:

“Seme maitea:

Lerro hauek irakurtzen dituzun bitartean, jada ni ez naiz zurekin egongo, baina gauza bat utzi nahi dizut opari gisa, oso ondo zaindu beharko duzuna. Dakizunez, aitatxok gaixoak sendatzeko pozoi magikoa asmatu du, baina zeruan dagoen bitartean, ordezkari bat behar du asmakizuna zaindu eta horretaz arduratzeko. Nik, zu hautatu zaitut arduradun. Ziur nago lana ondo egingo duzula, eta pozoi magikoa lapurrengandik urrun gordeko duzula.

Maite zaitut.”

Gutuna ordea, ez da sekula Lupus semearen eskuetara heldu, eta honek, aitaren heriotzaren errudun delakoaren ustean, Interitumetik ihes egitea erabakitzen du.

Gertatutakoaz ohartu bezain laster,  Delisek bere anaia tratatu zuten erizainak biltzen ditu hizketa bat izateko.

-Neska-mutilak, jada Lupusek ihes egin du, aitaren heriotzaren errudun dela sinetsiz, eta orain dugu hain beste denboraz itxaron izandako ametsa egi bihurtzeko aukera. Beraz, bihar bertan, haurraren desagerpena aprobetxatuz, patentea bereganatuko dut, eta sendagaiekin lortutako diru guztia niretzat izango da. Zuei dagokionez, hilabete hauetan egindako lana ordainduko dizuet, eta zer esanik ez hau guztia isilpean mantendu behar duzuela.

Honela, Delisek solutio izeneko minbiziaren aurkako sendagaia patentatu du, eta anai ohiak berak fundatu zuen enpresaren buru bihurtzen da. Sendagai honek, Interitumen egin duen mesedea kontuan hartuta, herritarrek Delis guztiz goraipatzen dute, eta mendeko jeniotzat hartua da. Guzti hau gertatzen ari den bitartean,  Lupus, Beatus izeneko herri txikian bertako bi lagunekin batera bizi da. Hauek, zoriontasunaren herrian bizi direla, bizitzari buruzko ikuspegia erabat aldaraziko diote, Yhprum-en legea bizi-baldintzatzat dutelarik: “Zerbait ondo atera behar bada, ondo aterako da.” Aholku guzti hauei esker, Lupusek  aitaren heriotza onartzea lortzen du, bere buruari duen baino erru gehiagorik bota gabe.

Urteek aurrera egin ahala, Lupusek,  Beatuseko herritar guztiek duten helburua lortzen du, zoriontsu izatea. Amets hau ordea, Muliaren bisitarekin bukatzen da. Honek, Lupus ikusi bezain laster beregana lasterka jotzen du, besarkada bat emanez.

-Aspaldiko Lupus! Ezin dezakezu imajina zenbat botatzen nituen faltan zure besarkadak. –Dio malkoen artean.

-Ba-ba-baina… nor zara zu? –Erantzuten du erabat harriturik.

-Mulia naiz,  haurtzaroko laguna. Ez al zara nitaz oroitzen?

-Ez da izango! Nola zu ahaztu? Zer moduz doa dena?

-Ba… egia esan gauzak ez doaz ongi Interitumetik. Zure aita hil zenetik gauzak asko aldatu dira. Zu joan bezain laster, Delisek sendagaia patentatu zuen, eta bai dirutza guztia bai jendearen miresmena bereganatu zituen. Sendagaiari dagokionez ordea, arrastorik ere ez. Zure osaba substantzia merkeagoz osaturiko “sendagaia” saltzen ari da benetakoaren ordez, milaka gaixo hiltzen ari diren bitartean.

-Esanak esan, aitak sendagaia osabaren esku utzi baldin bazuen bere arrazoiak izango zituen. Nik behintzat, aitaren erabakiarengan kondifantza osoa dut.

-Et, et, et. Zure aitak patentea Delisi utzi ziola esan nahian ez al zara ibiliko? Tira, irakur ezazu gutun hau, eta geroxeago azalduko dizkizut jakin-beharrekoak. –Lupusek, harriturik, gutuna ireki eta hauxe ikusten du:

“Seme maitea:

Lerro hauek irakurtzen dituzun bitartean, jada ni ez naiz zurekin egongo, baina gauza bat utzi nahi dizut opari gisa, oso ondo zaindu beharko duzuna. Dakizunez, aitatxok gaixoak sendatzeko pozoi magikoa asmatu du, baina zeruan dagoen bitartean, ordezkari bat behar du asmakizuna zaindu eta horretaz arduratzeko. Nik, zu hautatu zaitut arduradun. Ziur nago lana ondo egingo duzula, eta pozoi magikoa lapurrengandik urrun gordeko duzula.

Maite zaitut.”

Lupusek, negar-zotinka dagoelarik, ezer ulertu ezinean zera galdetzen dio Muliari:

-Aizu, nork eman dizu gutun hau eta zergatik ez da orain arte nire eskuartean egon?

-Sinesgaitza izan arren, istorioa pausuz pausu kontatuko dizut, guztia ulertu arte. Lehenik eta behin, gutuna nire amak eman dit zuk irakur dezazun. Berak esan didanez, duela urte batzuk zure aitak, osabak, nire amatxok eta lagun batzuek, gazteak zirela aurkikuntza bat egitea erabaki zuten: minbiziaren aurkako sendagaia. Hainbat saiakeraren ondoren, formula zehatzarekin eman ezinean egonagatik, aurkikuntza bertan behera uztea erabaki zuten, baina urte batzuk geroago, zure aitak formula zehatzarekin eman zuen. Orduan, aitak goraipamen guztiak bereganatuko zituela eta, osaba etsiturik eta haserre bizian zegoen, guztion lanagatik izan ezean, Garosek ezin izango bailuke ezer ere ez lortu. Beraz, sendagaia patentatzeko nahiarekin, aitaren hilketa planeatu zuten, nire ama eta gainerakoak erizainez mozorrotuz. Zure aita hiltzerakoan ordea, gauzak asko aldatu ziren. Delisek baino ez zuen jaso patentea, eta taldekide guztiek miseria baino ez zuten jaso ordainsari.

Horregatik  guztiagatik jo dut zugana, legezkoena eta zure aitak agindutakoa patentea zure esku uztea delako, eta zurea izan beharko litzatekeena lapurtu dizuten arren, berreskuratzeko garaiz zaudelako oraindik. Zure aita bai gizon jakintsua… ondo zekien horrek gertatuko zena eta abisatu arren gu ez ginen ohartu.

-Zer esan nahi duzu? –erantzun zuen Lupusek

-Ea,  ez al dituzu letra ilunak ikusten? Batu itzazu guztiak, eta begira zer jartzen duen.

- K-o-n-t-u-z—o-s-a-b-a-r-e-k-i-n. Mulia, Interitumera bueltatu behar dugu, baina ez soilik patentea berreskuratzeko, baizik eta aitaren nahia egiten dugun aldi berean minbizia duten hainbat eta hainbat gaixo sendatzeko. Bizitza berreskuratzeko eta zaintzeko.

Egun horretan bertan, Mulia eta Lupus Interiumerantz abiatzen dira. Azken honek Solutio sendagaia patentatu, eta Delis maltzurrak Interitumetik alde egin behar izan du betirako, jendeak gertatutakoaz ohartu ostean jasotako mehatxuengatik. Egun horretatik aurrera, Munduak, Garos  hartatik joan arte izandako kolorea berreskuratzen du. Agian zerutik  Garos izar argitsuak berpiztuko zuen…

ESKAERA GUTUNA

                                                                                  Zornotzan, 2011ko martxoaren 8an 


Ametx erakundeko zuzendari jauna:


Gutun honen arrazoia udal liburutegian ezarritako arau batekiko gazteon desadostasuna da. Jakina denez, nagusien liburutegian, talde lanak egiteko moldatuta dituzten gelak daude, baina hauek erabili ahal izateko adinez nagusia izatea ezinbestekoa da.  Nik, adin txikiko ikasle gazte bezala, gutun honen bidez eskatu nahi nizuke gela hauek adin txikiko gazteontzat ere irekitzea, izan ere, lan egiteko toki egokiak direla uste dugu, eta udal liburutegiaz gain ez daukagu non lanean aritu. Unibertsitateetan ez bezala, institutuko ordutegitik kanpo bertako liburutegia ixten dute, ikasleek ikasgelak utzi bezain laster eta ondorioz, bertakoek ez dugu han ezer egiterik.  Gainera, lehen aipatutako gelak gazteontzako eskuragarri jartzeak gure hezkuntza, jarduera eta kooperazioa sustatzeko aukera ona dakar, nire iritziz.  


Nire eskaera onartuko duzunaren esperoan, zure erantzunaren zain.


 Leiore Gorriño Lariz
Urritxe Institutuko ikaslea.

GARENA EZ GARELA

Igande hura iritsi zen. Gogoan nituen eguna, ordua eta lekua. Etxeko atarian geunden aita, ama eta hirurok, maletak eskuan hartuta. Udaberriko egun eguzkitsu hura inoiz bizi izan dudan egunik ilunena bilakatu zen, amesgaizto hartako protagonista nintzen, eta itzartu egin nahi nuen; nahi eta ezin.

Gurasoak dibortziatu berri ziren, eta aukeratzeko ordua iritsi zitzaidan. Norekin joan erabaki behar nuen, baina, nola aukeratu? Ez zen supermerkatura joan eta sagarren edo madarien artean aukeratu beharra. Bizitza osoa norekin igaro nahi nuen aukeratzera behartua izan nintzen, aita edo amaren artean nor zen gehien maite nuena adierazi behar nuen, zabor guztia burutik atera eta aukeratu, baina, benetan bidezkoa al zen zazpi urteko umetxo batek hori egin behar izatea? Idazkera ikasi berria nuen urte berean nire etorkizunaren jabe izatera derrigortu ninduten.

Orain, ehun urte ditudala eta ohe honetan hiltzeko zorian nagoela momentu hartatik aurrera nire bizitza zein izan den kontatu nahi nizuke, seme, ez aukeratzearen garrantzia erakutsiz.

-Ez aukeratzearen garrantzia? –galdetu zidan semeak harrituta.

-Seme, batzuetan aukerarik egokiena ez aukeratzea da.

-Nola liteke hori posible? Burutik jota zaude, aita!

-Beno, utzi dezagun hizketa hau hurrengo baterako, baina gogora ezazu, seme: aukeratzen ez duzun bitartean, denak jarraitzen du posible izaten. Orain, itzul gaitezen 2005eko udaberri hartara.

Alde batetik ama neukan, etxeko atarian urduritasunak jota. Amatxoren hankek bizkor samar egiten zuten dar-dar, eta ni larritzen hasia nintzen. Amaren parean aita zegoen, taxi batean sartuta. Begiak malkoz beteta zituela, infinitura begiratzen zuen begirada galdu batez. Biak zeuden nik zer egingo zain.

-Norekin joan zinen? – galdetu zidan semeak jakin-minez

Taxia martxan jarri zen, eta konturatu baino lehen begi bistatik galdu nuen. Bat-batean hutsune bat sentitu nuen nire bihotzean, gero eta urrunago sumatzen nuen aita. Amak besarkada goxo bat eman zidan malko artean, Jainkoari eskerrak ematen zizkion bitartean, eta ni…ni izotza bezain hotz nengoen, geldi-geldi shock egoeran bezalaxe.

Urteek aurrera egin zuten, eta nerabezaroa heldu zitzaidan. Niretzako ez zen oso latza izan, izan ere, nahi nuen guztia eskura nezakeen. Ikasle ona nintzen, kirolari aparta, ederra, jatorra, zintzoa… edozein amak bere alabarentzako nahi izango lukeen mutila, amonak esaten zuen bezala: etxerako modukoa.

Behin institutua amaituta, argi nuen zein zen ikasi beharrekoa. Gurasoena gertatu zenetik, oso argi neukan abokatua izan nahi nuela. Inoiz ez naiz izan patuan sinesten duenetarikoa, ezta jaiotzatik denok daukagula idatzita eta mugatuta aipatutakoa, baina sasoi baten lelokeria hutsa zirudiena niretzako bizi-lege bihurtu zen. Berorrek agintzen ninduen zer egin momentu bakoitzean, eta guztiz txarto ez zebilela uste nuen. Unibertsitatean, Malen ezagutu nuen, zure ama. Malenek ere, zuzenbidea ikasten ziharduen. Karrera hasi nuen lehenengo egunetik izan nuen neska eder hura begiko, ez bakarrik begi hutsez ikusi zitekeenarengatik, baizik eta atentzioa ematen zidalako zuzenbidean zuela bere bizitzeko arrazoia, zuhaitz batek zutik mantentzeko enborra behar duen bezala behar baitzuen zuzenbidea Malenek. Gainera, honekiko ikuspuntu berezia zuen: dirua lortzeko lan egiten dutenek ez bezala, grina sentitzen zuen lan honekiko. Munduko injustizia guztiak uxatu eta konpondu nahi zituen lanaren bidez, norberaren eta guztion bizipozaren alde eginez.

Geroxeago, batera irteten hasi ginen, lagun bezala, baina agerian zen elkarrekiko genuen maitasuna ezin zitekeela lagun artekoa izan, eta maitale gisa jarraitu genuen gure arteko harremana. Bera izan zen lehen aldiz maitatu nuen emakumea, baita azkenekoz ere. Hotzikarek nire gorputza zeharkatzen zuten berarekin nengoen bakoitzean, bihotzaren taupadak bizkortzen zihoazen heinean nire gorputza gero eta pasiozko odol gorri gehiagoz betetzen zen. Oraindik ditut gogoan bere ezpain arrosa goxoak, baita batera igarotako magiaz beteriko gau izartsuak. Urte batzuk geroago zu jaio zinen, eta zure jaiotzarekin batera, Malen eta bion arteko harremana pixkanaka-pixkanaka ahulduz joan zen.

-Nahikoa da, aita. Ez dakit gaixotasunaren eragina baldin bazen, baina lar erromantiko jartzen ari zara, eta hunkitu baino lehen nahiago dut hizketa hau hemen bukatzea.

-Ez da gaixotasuna seme, maitasuna da. – erantzun nion nik olerki bat irakurtzen egongo banintz bezala.

-Zu bai zu, maitasuna. Orain amonarekin batera sekulako bizitza izan duzula jakinda, aitonarekin zer gertatu zen galdetu nahi nizuke.

-Hasieratik hasiko naiz, dena gertatutako tokira itzuliz. – erantzun nion.

Alde batetik ama neukan, etxeko atarian urduritasunak jota. Amatxoren hankek bizkor samar egiten zuten dar-dar, eta ni larritzen hasia nintzen. Amaren parean aita zegoen, taxi batean sartuta. Begiak malkoz beteta zituela, infinitura begiratzen zuen begirada galdu batez. Biak zeuden nik zer egingo zain.

Bat-batean taxia martxan jarri zen, eta aitaren aurpegia hain zen tristea, zeinen berarekin joatea erabaki nuen. Taxiaren atzetik hasi nintzen arineketan, maleta eskuan nuela, garrasi eginez. Gidariak, balaztada bortitz bat eman zuen, eta aitak malkoak begietan zituela irribarre eginez atea ireki zidan. Hain zegoen pozik…

Aitarekin batera Bartzelonako langile-auzo batera joan nintzen bizitzera. Ama urrun zegoen arren, astero idazten nizkion gutunak gertatutako abenturatxo guztiak kontatuz, eta noizbehinka aitatxok Bilbora eramaten ninduen ama bisitatzera.

Bartzelonan bizitza ez zen oso erraza izan. Dibortzioaren ostean, aita dirurik gabe geratu zen, eta Bilbotik joateak ez zion bat ere lagundu. Bartzelonan ezinezkoa izan zen berarentzat lana aurkitzea, eta amak ez zion sosik ere eman nahi. Ondorioz, zegoeneko banituen bi arrazoi iraindua izateko: batetik, eskolako ume “berria” nintzen, eta gainera pobrea. Hori gutxi balitz ere, hamabi urte nituela etxetik bota gintuzten aita eta biok, ordainketa faltak zirela eta. Egoera ikusita, ikasketak bertan behera utzi behar izan nituen, eta norbaitek botatako pizza zatia bilakatu nintzen zaborra deituriko mundu honetan. Non zegoen orduko hainbeste behar nuen ama? Tipo zahar zikin horrekin ezkondu zenetik zeharo ahaztuta ninduen.

Hamasei urte nituela, aita gaixotasunak jota hil egin zen, ez baikeneukan dirurik botikarik ordaintzeko. Izan ere, edonor sendatu ahal zitekeen zistitisarengatik, baina kalean bizirauten diharduenarentzako hori ezinezkoa da, beraz, infekzioa gibeleraino igo zen, eta handik gutxira aitak betiko agurtu ninduen. Ezin izan diot inoiz barkatu gertatutakoa amari, bere laguntza txikitxoenak aitaren heriotza saihestu izango lukeelako. Geroztik, kalean izan naiz, egunero pixka bat gehiago hiltzen, bizitzen baino.

-Et, et, et, et! Itxaron momentu bat. Nola liteke biak aukeratu izana, eta bi bizitza ezberdin izana? Nola liteke amarekin ezkondu eta ni jaio nintzen aldi berean zu kalean bizirauten egotea? Ez dut ezer ere ulertzen, aita. –galdetu zidan harriturik.

-Erantzuna oso sinplea da, seme: denbora da gauza guztiak aldi berean gertatzea eragozten duena.

-Orduan…esan nahi duzuna zu bizi zaren artean denborarik egon ez zela da?

-Hori erantzun egokia izan liteke, seme, baina… benetan ziur al zaude orain gu benetan hemen gaudela, benetakoak garela eta ez zazpi urteko umetxo horren irudimenaren ondorioz sortutako gizakiak?

Bat-batean lurrikara antzeko bat sumatu nuen. Inguruko paisaia eta jende guztia desagertu, eta etxeko atarian nengoen. 2005eko udaberria zen, zazpi urte nituen eta gurasoak dibortziatu berri ziren. Nik, norekin joan aukeratu behar nuen.

Alde batetik ama neukan, etxeko atarian urduritasunak jota. Amatxoren hankek bizkor samar egiten zuten dar-dar, eta ni larritzen hasia nintzen. Amaren parean aita zegoen, taxi batean sartuta. Begiak malkoz beteta zituela, infinitura begiratzen zuen begirada galdu batez. Biak zeuden nik zer egingo zain.

Zabor guztia burutik atera, eta errez hartu nuen erabakia. Etxeko ataritik ihes egin nuen arrapaladan, nire buruari zera esaten nion bitartean: aukeratzen ez duzun bitartean, denak jarraitzen du posible izaten.

MEGAHIRI MIKROEKOLOGIKOAK

 Gizateriaren gehiengoa nirekin bat etorri ez arren, hirien hazkundeak beraiekin batera ekarritako ingurumen arazoei buruz idaztea erabaki dut gaurkoan, megahiriei buruz zehazkiago esanda, ez baita berdina Unibertsoa eta bere egituran garapena dakartzaten aldakuntzak egitea, edo aipatutako aldaketa edo mundua “hobetzeko” erabakietan oztopoak baino ez jartzea.

Horixe bera da megahiriekin  gertatzen dena. Azken ehun urteotan populazioa izugarri igo egin da, eta jendea hirietan pilatuz doa etengabean. Pilaketa gehien dauden tokiak megahiriak dira, eta nabarmenak dira hauek dakartzaten arazoak. Esandako guztia baieztatzeko ingurura begiratzea baino ez dugu. Megahiri batera joanez gero, errez nabari daiteke poluzioa, airea, lurra eta ura biktimatzat dituen etsai naturala. Agian esaten dudana gezurtzat joko du norbaitek, baina argi dabilena eta telebista duen edonork badaki diodan guztia egia borobila dela, benetako errealitatea. Nork ez du ba noizbait telebistan edota aldizkarian kutsadura dela-eta, kalera oxigeno-maskara ahoan jarrita irten behar den pertsonaren bat ikusi? haientzako ez litzateke beharrezkoa izan behar bizi-minez biziraun behar izatea.

Ziur nago exageratzen ari naizela esango duela baten batek, baina esandakotik harago joango naiz oraindik. Hona hemen EHUko Arkitektura irakaslea Fernando Bajoren ikuspegia hiri hauei buruz: “Iman bat bezalakoak dira landa-eremuetan bizi direnentzat: dirua, autoak, aukerak… telebistan ikusten diren gauza guztiak hirietan daude, landa lurra ez baita ezer garatu.” Ez da guztiz gezurra diona, izan ere, komunikabide eta gobernuek hori saltzen dute: bizi-maila paregabea, lan erosoa eta teknologia mota guztiak. Ordea, hirietara iristean gauzak aldatu egiten dira. Alde batetik, herrian ikasketak burutu dituenak, hirian dagoen jende aniztasuna dela eta, dagokiona baino maila beheagoko lana aurkituko du, lana aurkitzekotan. Bestalde, hiri hauetan langabezia handia da, eta herritarrak nekez aurkituko du lana hirian. Hau guztia izan ezean, ezinezkoa liteke gorago aipatutako dirua eta autoa eskuratzea, beraz, komunikabideetan saltzen dena errealitate ideal bat baino ez liteke.

Zer esanik ez nekazariei buruz. Merkataritza garapena dela eta, beren lurretako soroetan edota ukuiluetan diharduten nekazarien elikagaiek ez dute lekurik enpresa handien aurrean. Bakoitzari dagokion hitzak berak uzten du bistan hauen arteko alde izugarria. Zer egin dezake mikroekonomiak makroekonomiaren aurrean?

Hau guztia dela eta, nekazariak hiri handietara emigratzera behartuak sentitzen dira, enpresa handien menpe eta nahietara lan egitera nahitaez derrigortuak. Megahirietara iristean berriz, oztopoak baino ez dituzte izaten: Eguzkia irteten denetik ezkutatzen den arte aritu behar izaten dira lanean jo ta ke, diru-sarrera deritzoten miseria bat baino ez kobratzeko. Enpresa autonomoa izan nahi duena ordea, bere heriotzaren aurrepausu bat burutzen ari da. Izan ere, jabetza-eskubideak mugatuak dira, landa-eremuan doan izango lituzketen baliabideengatik (ura, etxebizitza, erregaiak) hirietan ordaindu behar izaten dute, eta haziak enpresei erosi behar dizkietenez gero, hazi antzuak saltzen dizkiete. Hori dela eta, ekitaldi txarra izanez gero, urtebeteko lana pikutara joaten da.

Probokatzen ari naiz, badakit, baina ez naiz ari hirien garapenaren aurka, honen deskontrolaren ondorioz sortzen ari diren megahirien aurka baizik. Oraindik azken oztopo bat izendatu nahi nuke: gehiegizko trafikoak dakartzan arazoak. Norbaitek esan lezake autoa teknologiaren aurrerakuntzaren emaitza dela, gizakiarentzat oso erabilgarria eta erosoa gainera. Nik ordea, ozenki eta harro diot auto-pilaketek kutsadura, zarata eta stressa baino ez dakartela, eta pixka bat erradikala izanez diot, ezinbestekoa ez den eta gizakion bizitza arriskuan jartzen duen edozer ezabatua izan beharko litzatekeela, guztiz.

Konklusioetara iritsi baino lehen, hirietan dagoen gizarte-mailen arteko aldea azpimarratu nahi nuke, altuerazko toki batera igo ezkero, argi ikus baitaikete erdigunean kokaturiko luxu handiko etxeen eta hiriko kanpoaldeko lasto eta egurrezko txabolen arteko aldea. Hor ikusten da garapena, bere osotasunean.

Honegatik guztiagatik diot, hiriak handitzen saiatu beharrean herriak sustatzeari ekin beharko geniola, hiriko baliabide eta aurrerakuntza guztiak herrietara eramanez, lana langileengana eramanez, eta bizi-mailari garrantzi handiena emanez. Hau guztia esanda, eta hiriak etengabeko hazkundea daramatela kontuan hartuta, pare bat galdera bururatu zaizkit: etorkizunean, izango al dute mugarik? Eta,  izatekotan, gizakiak jarri ahal izango ditu?

TEKNOLOGIA BERRIEN AURKA

Gizartearen gehiengoa nirekin ados egon ez arren, teknologiaren kontra hitz egitea suertatu zait oraingoan, teknologia berrien kontra hain zuzen ere, ez baita gauza bera teknologia berriak aprobetxatzea eta neurriz erabiltzea edo dakartzaten ondorioak jakinda ere, haien menpe bizitzea.

Azken finean hori da gertatzen dena. Benedicto XVI. Aita Santuak esan zuen bezala, teknologia berrien ondorioz, jada hasiak gara errealitatea eta bizi birtualaren artean desberdintzen ez jakiten, eta honek errealitateari buruzko axolagabetasuna dakar. Gazteriari erreparatuz, errez frogatu dezakegu baieztapen hori. Nerabe bati jarri zeniezaiokeen zigorrik gogorrena zein litzateke galdetuz gero, jasotako erantzuna hauxe izango litzateke: ordenagailu edota mugikor gabe uztea.  Nola komunikatuko dira bestela ba? Etxean txateatzen egon beharrean, edo mezuetan dirua gastatu beharrean lagunekin batera kalean hizketan arituz, edo zaletasun ezberdinak praktikatuz? Ezinezkoa litzateke, haien zaletasun eta menpekotasun bakarra ordenagailua baita, Tuenti deritzon sare soziala nagusi delarik. Zer esanik ez zaletasunei buruz, Joaquin Sabinak esan zuen bezalaxe, “Gimnasioak beteta daude, liburutegiek berriz, hutsik jarraitzen dute”, zaletasun ororen oinarria telebistak ezarritako estereotipoaren barne egotea baita.  Dirudienez, gaur egungo gazteen bizipozaren oinarriak  ez dira errealitatean zenbat lagun dituzten, Tuentiko errealitate birtualean “lagun” bezala agertzen diren ezezagun ugari izatea baizik.

Exageratzen ari naizela esango dit nonork, baina egia esaten ari naiz, oso-osorik, hurbiletik bizi izan baitut honen eragina. Uxue Arroitajauregi laguna dut istorio honen protagonista. Badira urte batzuk sare sozialarekiko menpekotasuna duela. Badakit agian hitz hori erabiltzea oso bortitza dela, eta gaixotzat ari naizela hartzen laguna, baina azken finean hori da teknologia berri mota honek dakarrena, menpekotasuna, gaixotasun mentalarekin batera. Sare soziala erabiltzen hasi zenetik, ikasketak alde batera utzi ditu, baita neurri txiki batean lagunak ere. Duela pare bat urte egun osoa ziharduen argazkiak ateratzen, geroago Tuenti-ra igotzeko. Zer esanik ez koadrilarekin batera dagoenean; denok barrez lehertzen edo elkarrizketan gabiltzan bitartean, mugikorrean, “Internet everywhere”a duenez, sarean dabil jo ta ke, Tuentiko lagun kopurua igotzen ari den bitartean, benetako lagunena jaisten doala, bera ohartu gabe. Gero, kurtso amaieran hamar penko etxera bueltan, eta errekuperazioetan gaindituz gero, gurasoen oparia: merkatuko iPhone-ik berriena. Hori bai hori konponbidea, arazoa oparitzea!

Probokatzen ari naiz, badakit. Baina ez naiz ari teknologia berrien aurka, gizartean izan duten eraginaren kontra baizik. Oraingoan, langabezian izan dituzten ondorioei buruz mintzatuko naiz. Jakingo duzuen bezala, azken urteotan, hainbat eta hainbat kaleratze izan dira. Haien zergatia: teknologia berriak. Perfektuki programaturiko makinak izanda, pertsonek ez dute lekurik lantegi eta enpresetan. Ez dut adibiderik jarriko, ziur aski hurbiletik bizi izan baituzue. Larritzen nauena ordea, ez da hori, jendeak horren aurrean erakusten duen erantzukizun falta baizik. Bizirauteko beharraren  aurka egin beharrean, hau onartzea da amorrua ematen didana.

Oraindik, harago joango naiz, eta osasun arloan sartuko naiz. Nork ez du entzun inoiz sakelako telefonoa poltsikoan eroateak ugaltzeko orduan arazoak dakartzala? Txarrena da hau entzunda jendea barrez hasten dela, sinesgaitza iruditzen baitzaie. Ordea, guztiz egia da. Gainera, mikrouhin eta ordenagailuen uhinek arazo larriak ekar ditzakete, eta azkenaren kasuan horregatik gomendatzen da beti mahai baten gainean edukitzea. Guk aldiz, gure ezjakintasun infinitua adieraziz, hanken gainean jartzen dugu, dakartzan arriskuak jakinda ere. Tabakoaren kasuaren antzerakoa da hau, txarra dela jakinda ere, utzi ezin den ohitura.

Horregatik guztiagatik ozenki diot, teknologia berrien kontra nagoela. Berreskura dezagun gizakion arteko zuzeneko komunikazioa, has gaitezen premia ematen benetan garrantzitsuak diren gauzei, erakutsi dezagun makinarena baino lan hobea egin dezakegula, eta guztien arteko garrantzitsu eta beharrezkoena: has gaitezen osasuna eta zoriontasuna zaintzen, hauek baitira bizirik irauten jarraitzen laguntzen dizkigutenak.

AHT: BIDEAN AURRERA ALA ATZERA GOAZ?

Urte osoan zehar hainbat eta hainbat herritarrok erabiltzen dugun garraio publikoaren kontra ez daukat ezer, eta are gutxiago hauetan teknologiaren aurrerapenak isladatzearen aurka; bai ordea, hau guztia lortzeko Zornotza eta Euskal Herri osoko lurrak hondatzen ari den Abiadura Handiko Trenaren kontra.

Zein ez da inoiz etxeko leihotik infinitura begira jarri, eta segundo parean inguruko mendiak desitxuratuta daudela ohartu? Zeinek ez du ezagutzen bere baserritik lau sosen trukean bota duten norbait? Inork ez luke eskubiderik izan beharko inoren bizitza ezta oroitzapenak horrela lapurtzeko.

Norbaitek esan lezake teknologiarentzat aurrerakuntza handia izango dela, Euskadiko hiriburu batetik besterako bidaiak tren normal batek iraungo lukeenaren erdia baino gutxiago iraungo duela, baita AHTk Euskadiko ekonomia sustatuko duela. Begiak zabalik dituenak berriz, badaki Lurrean dugun gauzarik garrantzitsu eta errespetagarriena natura dela, eta tren nazkagarri hau etengabean guztion ama den Lurra suntsitzen eta txikitzen ari dela. Asmakuntza modernoa eta baliagarria izateak ez dio Euskadiko mendiak zulatzeko ezta milaka familia beren etxeetatik botatzeko eskubiderik ematen. Honen aurka egiteko, Zornotzan adibidez, “Leginetxe” baserria okupatu zuten, eta egun batzuez bertan kontzertuak, mendi martxa, tailerrak... antolatu zituzten.

Konklusioetara etorriz, esango nukeena zera izango litzateke: guztion hobe beharra zein den esan eta Lurra suntsitu beharrean, AHT bertan behera uztea izango litzateke irtenbiderik onena. Beraz, AHTrik ez!